www.geouniwroc.fora.pl

sylwia

trochę odpowiedzi na pytania ;)

1. – 54. ?

55. Scharakteryzuj formacje złożowe związane z aktywizacją platform.
W wyniku oddziaływania skał intruzywnych stare platformy ulegają deformacjom, procesom mineralizacyjnym i magmowym. Platformy taki można podzielić na:
- silnie zaktywizowane
- zaktywizowane
- słabo zaktywizowane
- niezaktywizowane
Ta sama platforma może wykazywać różny stopień aktywizacji na swym obszarze.

FROMACJE ZŁOŻOWE:
1. Platformy silnie zaktywizowane- są rzadkie, gł złoża hydrotermalne Sn, W, Pb, Zn, Be, Sb, fluorytu; np. pl chińska, W i S część platf. Afrykańskiej
2. Platformy zaktywizowane- wzdłuż rozłamów migrują magmy tworzące endogeniczne złoża magmowe, w częściach podniesionych i obniżonych występują różne typy okruszcowania i magmatyzmu; np. platf. Syberyjska, afrykańska, EEP

* cz. Podniesione: intruzywy kwaśne, złoża P, Nb- Ta, REE, Au (hydrotermalne), Pb- Zn
* cz. Obniżone: intruzywy gabroidowe (w rowach, syneklizach), siarczkowe złoża Cu- Ni, skarnowe, Fe (hydrotermalne)
* cz. Graniczne: pochdne magmy perydotytowej, kimberlity, karbonatyty w uktrazasadowych skałach alkaicznych
3. Platformy słabo zaktywizowane- złoża Zn- Pbdoliny Missisipi w paleozoicznych skałach osadowych; np. S część N. Ameryki
4. Platformy niezaktywizowane- brak złóż endogenicznych, centralne części platform np. S cześć EEP

56. Scharakteryzuj złoża oceanów i ich potencjał gospodarczy.
Oceany stanowią 70,8 % powierzchni Ziemi. Zasoby wszechoceanu dzielimy na odnawialne (np. organizmy żywe) i nieodnawialne.
W oceanach wyróżniamy kilka stref, z których każda ma charakterystyczne typy złóż:
- równie oeaniczne, grzbiety, ukoki przesuwcze:
kopaliny skalne- ultrabazyty
kopaliny metaliczne- Cu rodz, piryt, piroty, pentlandyt, ilmenit, magnetyt,
Być może na dnie w intruzjach występują jeszcze inne złożą (np. chromity, tytanomagnetyt), jednak jak na razie nie dysponujemy odpowiednią techniką, która pozwalałaby na przynajmniej zbadanie dna oceanów. Jak na razie wydobywanie tych surowców jest technicznie niemożliwe, a nawet jeśli, to nieopłacalne.
- łuki wyspowe:
perydotyty z chromitem i PGE
gabra z tytanomagnetytem
bazalty, andezyty, dacyty z Cu, Zn, Pb, tlenkami Fe i Mn
W samej wodzie morskiej rozpuszczona jest ogromna ilość (w przeliczeniu na objętość oceanów) jonów pochodzących zarówno z lądu, jaki i dostarczanych głębi. Dodatkowo oceany mogą być uznane za złoża materiału klastycznego, pyłów i osadów biogenicznych.
Ważnymi złożami występującymi na dnie oceanów są konkrecje manganowe o zaw. Mn 8-40%, Fe 2,5- 26%. Konkrecje Mn mogą być również być źródłem takich metali jak: Co, Ni, Cu, Pb, Zn, Ag.
Na dnie morza występują również ogromne złoża metanu w postaci hydratów gazowych. Jednak jak na razie złoża oceanów są wykorzystywane w nikłym stopniu, zarówno ze wzglęgów technicznych, jaki i ekonomicznych, ale także politycznych.

57 – 71 ?

72. Scharakteryzuj poziomy powstawania złóż pod względem głębokości.
W oceanie:
- strefa przypowierzchniowa 0-1 km
- strefa hipabysalna 1-3 km
- strefa abysalna 3-10 km
Na lądzie:
- str. Przypowierzchniowa 1-1,5 km
- str. Hipabysalna 1,5 –5 km
- str. Abysalna 5-10 km
- str. Ultraabysalna 10- 15 km

73. Podaj główne typy złóż powstające w strefach ultraabisalnych, abisalnych, hipabisalnych i w strefie przypowierzchniowej.
STREFA ULTRAABYSALNA- skały silnie zmetamorfizowane, brak okruszcowania; złożą ł. Dystenowych, sillimanitowych, rutylu, korundu, grafitu
STREFA ABYSALNA- skały intruzywne:
· ultrazasadowe i zasadowe; złoża rud Cr, tytanomagnetytu, PGE
· średniokwaśne: granitoidy, pegmatyty, albity grejzenowo- Qtz; złoża REE, rud metali kolorowych, złota
STREFA HIPABYSALNA- skały intruzywne
· plagiogranity i syenity; skarnowe złoża rud Fe Cu
· małe intruzje z okruszcowaniem hydrotermalnym
· granosyenity z hydrotermalnymi złożami rud metali kolorowych
W górnej części tej strefy na obszarze kontynentalnym :
· intruzje skał zasadowych ze złożami siarczkowych rud Cu- Ni
· intruzje alkaiczne z magmowymi lub karbonatytowymi i albitowymi złożami REE

STREFA PRZYPOWIERZCHNIOWA:
· formacja spilitowo- keratofirowa z siarczkowymi i tlenkowymi rudami metali kolorowych
· f. Zasadowych i kwaśnych efuzywów z wulkanogenicznymi i hydrotermalnymi złożami Au, Ag, Sn, Hg, Cu itp.
· f kominów kimberlitowych
· f centralnych intruzji ultrazasadowych z karbonatytami
W tej strefie tworzą się wszystkie złoża egzogeniczne.

74. Wymień i scharakteryzuj główne czynniki powstawania złóż.
1) temperatura
2) ciśnienie
3) gęstość
4) moduł ściśliwości
chemizm

75. Określ główne sposoby koncentracji substancji mineralnej.
1) z roztworów wodno- gazowych (!)
2) ze stopów magmowych
3) metamorfizm

KONCENTRACJA przez:
a) osadzanie mechaniczne
b) sedymentacja biochemiczna
c) koagulacja roztworów koloidalnych
d) sorpcja przez fazę stałą
e) odparowanie i przesycenie roztworu
f) reakcje chemiczne

KSIĄŻKA:
- Krystalizacja z magmy lub lawy
- Krystalizacja z roztworów i gazów
- Reakcja gazów z gazami
- Reakcja gazów z roztworami
- Reakcja gazów z substancjami mineralnymi stałymi
- Reakcja roztworów z roztworami
- Reakcja roztworów z substancjami mineralnymi stałymi
- Redukującego lub utleniającego oddziaływania substancji stałych, roztworów i gazów
- Katalitycznego i sorpcyjnego działania substancji stałych
- Działalność bakterii, roślin, zwierząt
- Rekrystalizacja substancji mineralnej w czasie diagenezy, katagenezy lub metamorfizmu
- Wytrącania się z roztworów koloidalnych
- Koncentracji mechanicznej
- Koncentracji chemicznej
- Koncentracji wietrzeniowej – mechanicznej i chemicznej, itp

76. Określ przedział czasowy powstawania złóż kopalin stałych, ciekłych i gazowych.
Złoża osadowe
Np. permskie: sole Na-K w Solikamsku 350-400m ŕ 15-17 tysięcy lat
Węgle kamienne- Donbas- 300 pokładówŕ 50-60 mln lat
Złoża magmowe
Np. Norylsk, Sudbury, Peczenga
Karbonatyty ŕ 200-300 mln lat
Grejzenyŕ miliony lub dziesiątki mln lat
Złoża hydrotermalne ŕ 10-15 tys lat do setek tysięcy lat lub miliony
Złoża metamorficzne- czas trwania metamorfizmu
Ropa-
Gaz –

77. Określ główne szeregi dyferencjacji magmy.

78. Określ moment rozdziału magm tlenkowych od siarczkowych.

79. Przedstaw rozwój likwacyjnego kompleksu złożowego, gdzie występują złoża w stosunku do batolitów.

80. Scharakteryzuj złoża magmowe intruzywne po względem kopalin.
- ogólny schemat dyferencjacji
- główne szeregi dyferencjacji :
1) szereg główny (pacyficzny)
2) alkaliczny (atlantycki)
3) potasowy ( śródziemnomorski)
4) norytowo-chorakitowy
- Główne kopaliny:
a) siarczkowe rudy Cu i Ni
b) chromity
c) platyna rodzima, platynowce PGE
d) rudy tytanomagnetytowe
e) rudy magnetytowe z apatytem
f) apatyt z nefelinem i REE
g) diamenty
h) kopaliny stałe
- PODZIAŁ
1) LIKWACYJNE ( dokładniej pyt.56)
A. właściwe- widzimy kontakt magmy ze złożem
B. iniekcyjne- znamy złoże ale nie widzimy źródła
2) KRYSTALIZACYJNE – wypadają poszczególne wykrystalizowane składniki ze stopu
A. wczesnej krystalizacji (segregacyjne, akumulatywne)
B. późnej krystalizacji

sylwia

81. Scharakteryzuj złoża likwacyjne i podaj przykłady.
- przykłady: SUDBURY (Kanada) – rudy Cu-Ni, NORYLSK – Cu-Ni
- związane ze skałami zasadowymi i ultrazasadowymi
- charakterystyczne- rudy siarczkowe Cu-Ni (pentlandyt, pirotyn, chalkopiryt, magnetyt)
- powstają na platformach aktywizowanych tektonicznie (największe złoża na platformach proterozoicznych)
- stowarzyszone z intruzjami magm gabrowych zdyferencjonowanych
- powstały w czasie aktywacji proterozoicznej (np. tarcza bałtycka), kaledońskiej i hercyńskiej (np. pltforma syberyjska)
- złoża te towarzyszą hipabysalnym intruzjom gabrowym
- etap rozwoju kompleksu złożowego (od dołu):
I. wylewy law, powstanie skał wulkanicznych i wulkaniczno- osadowych
II. pokładowe intruzje rudonośne
III. intruzje dajek głównie zasadowych

82. Przedstaw skład mineralny złóż siarczkowych rud Cu i Ni, podaj przykłady.
Rudy siarczkowe Cu i Ni są to kopaliny występujące w złożach magmowych intruzywnych
Skład mineralny rudy: pirotyn, pentlandyt, chalkopiryt, magnetyt, nikielin, chloantyt, milleryt, arsenki i siarkosole Co-Ni + minerały płone(oliwiny, pirokseny, krzemiany Mg-Fe, granaty, epidoty. ) + metale towarzyszące (złoto, PGE). Minerały w złożach po skrystalizowaniu uległy wtórnym przemianom pod wpływem: młodszych intruzji, metamorfizmu, hydrotermalnych roztworów wodno- gazowych.

83. Scharakteryzuj złoże Norylsk.
Jest to złoże Ni- Co o genezie magmowej, intruzywnej. Powstało w wyniku wgłębnej likwacji przy jednoznacznym lub późniejszym intrudowaniu stopów krzemianowego i siarczkowego.
Od spągu intruzja Norylska jest zbudowana z: dolerytów, gabr, skał nortytowo – dolerytowych, gabr oliwinowych, skał nortytowo – dolerytowych, gabro- diorytów, doletytów oraz brekcji eruptywnychi dolerytowych.
W skałach, gdzie występuje dużo Cu, zawartość Ni jest znikoma.
Skład mineralny z pytania 57.

84. Scharakteryzuj złoże Sudbury.

85. Przedstaw podział złóż wczesnomagmowych (krystalizacji wczesnej).
W złożach tego typu minerały są w większości automorficzne i scemebtowane późniejszymi minerałami krezmianowymi. Najważniejsze znaczenie z pośród tego typu złóż mają złoża diamentów w kimberlitach. Inne złoża (o mniejszym znaczeniu) to:
- szlirowane złoża chromitów
- złoża tytanomagnetytu w gabroidach
- złoża grafitu w skałach alkaicznych

86. Scharakteryzuj złoża diamentów i podaj przykłady.

87. Omów budowę złóż diamentów, przedstaw koncepcje powstawania kimberlitów.
Złożami diamentów są kimberlity. Są one genetycznie związane z magmami ultrazasadowymi.
Materiał budujący kimberlity prawdopodobnie pochodzi aż z płaszcza. Same diamenty występują w sztokach kimberlitowych.
Budowa sztoku kimberlitowego: na powierzchni widoczna jest brekcja (węgle, amfibolity, piaskowce). Przykrywa ona diatremę powstałą w wyniku wybuchu wulkanu. W diatremie występują zarówno same kimberlity jak i skały otoczenia. Ku dołowi diatrema przechodzi w komin (zanika na głębokości ok. 1 km), a komin w dajkę. Kominy kimberlitowe występują w szeregach, a w głębi łączą się i przechodzą w dajki płytowe. Średnica komina wynosi od kilku do kilkuset metrów.
Teorie powstania kimberlitów:
- magma ochodząca z głębokości pon. 100 km ciągnie diamenty ze sobą od dołu (przechwytując je z poziomu zbudowanego tylko z grafitu)
- W eklogitach diamenty mogą pochodzić ze stref subdukcji- węgiel dostaje się w tą strefę, a tam jest i ciśnienie i temperatura
- Diamenty mogą powstawać w wyniku asymilacji przez magmę skał zawierających węgiel (np. przechodząc przez pokład węgla)
- Powstanie w stadium pomagmowym (uzyskano diamenty w laboratorium przy niskoim ciśnieniu i temperaturze
- Mogą krystalizować bezpośrednio z magmy (diamenty w oliwinach, diopsydach i granatach)

88. Wymień głównych eksporterów diamentów na świecie.

89. Przedstaw główne typy złóż krystalizacji późnej (późnomagmowych). Są związane ze skałami magmowymi głębinowymi
a) formacja perydotytowa: złoża chromitów i PGE ( mobilne części kontyn.)
b) formacja gabro – piroksenitowo- dunitowa (mobilne części kont.)
c) formacja skał alkalicznych intruzyjnych na platformach
ŕ apatytowo-magnetytowe
ŕ apatytowo-nefelinowe
ŕ REE
CECHY:
- epigenetyczne w stosunku do skał otaczających (najpierw krystalizują kruszce)
- kruszce ksenomorficze ( struktura syderonitowa)
- duże złoża
- bogate rudy

90. Scharakteryzuj złoża chromitów, podaj przykłady.
Chromity występują w złożach zaliczanych do późnomagmowych. Złoża chromitów występują wewnątrz masywów ultrazasadowych na obszarach fałdowych. Ich istotną cechą gentyczną jest występowanie tylko na starych platformach.
Złoża chromitów występują jako: żyły, soczewy, pasy, impregnacje skał, kominy, gniazda.
Masywy u;trazasadowe z chromitami mają charakterystyczny układ skał (od spągu): dunity, harzburgity, iherzolity, piroksenity. Chromity występują zawsze na granicy pierwotnych dunitów i harzburgitów. Obecnie wszystkie złoża chromitów występują w serpentynitach.
Sama ruda składa się ze spineli chromowych (ferrochromit, ferrochromopikoryt, chromit, chromopikoryt, magnesiochromit) i minerałów skałotwórczych.
Przykłady złóż: Great Dyke (Zimbabwe), Masyw Bushweldu (RPA), Sarany -Ural, Kaukaz,Ural, Rodezja, Turcja, Norwegia.

91. Określ pozycję chromitów w sekwencjach skalnych.

92. Przedstaw teorie powstania chromitów.

93. Wymień i scharakteryzuj największe złoża chromitów.
GREAT DYKE- Zimbabwe
Dajka długa na 530 km, szeroka na 11 km, całkowita powierzchnia 3220 km2 . Wiek 2,53 +_ 30 mln. Skały wykazują pseudostratyfikację, a na przekroju widoczna jest płaska synklina, przez co uważano, że jest to lakkolit, loppolit albo jeszcze coś inego. Okazało się jednak, że to ogromna dajka, która po odgazowaniu rozleciała się na boki (jak wachlarz). Od części brzeżnych ku środkowi układ skał jest taki sam w obydwu kierunkach. Od brzegu: harzburgit (płony), serpentynit (ruda), piroksenit (ruda), noryt (płony). Pokłady o miąższości od 1 cm do 3,5 m. Znane jest 11 pokładów, z czego 3 zawierają rudę metalurgiczną (Cr/Fe pow 2.8)
MASYW BUSHWELDU- RPA
Jest to niecka na starej platformie, o powierzchni 95 tys km2, i wymiarach 450 km na 250 km. Chromity występują w serii Critical na głębokości 1200 m. Pokłady mają miąższość od 10 cm do 15m i zalegają płasko. Wydobycie odbywa się w dwóch obszarach: Rustenburg i Lydenburg.
SARANY- Ural
Złoże pasowo- żyłowe. Tekstury: nodularne, plamiste, brekcjowe, impregnacyjne.

94. Scharakteryzuj złoża masywu Bushveld. W masywie tym występują skały od ultramaficznych do felzytowych.
W masywie Buschweldu oprócz chromitów (patrz pyt 64) występują:
- PGE- w serii Critical, poziom Merensky’ego ponad poziomem chromitów. PGE występują w norytach diallagowych i siarczkach Fe, Ni, Cu o wysokiej zawartości Pt i Pd.
- Zloza tytanomagnetytu (ilmenitu w magnetycie)

95. Scharakteryzuj złoże Great Dyke w Zimbabwe.

96. Scharakteryzuj późnomagmowe złoża apatytowo-magnetytowe, podaj przykłady.
- związane z magmą syenitową, rzadko z derywatami magm zasadowych
- występują zwykle przy kontakcie alkalicznych skał hipabysalnych lub między skałami alkalicznymi
- np. Kirunavara – Szwecja – jest między pokładowymi intruzjami porfirów kwarcowych a syenitowych
- zawsze są to stare złoża
- główne składniki : magnetyt, apatyt ( inne: hematyt, diopsyd, amfibole, turmaliny, cyrkon, biotyt, kwarc, węglany, b. rzadko siarczki)
- występują w strefach zluźnień tektonicznych
- kontakt intruzji pokładowych wzdłuż równowiekowych powierzchni
- intruzja pokładowa
- ciała rudne poprzecinane są dajkami granofirów, aplitów, syenitów, pegmatytów
- zjawiska późniejsze w otaczających skałach: oskarnowanie, okwarcowanie, serycytyzacja, karbonatyzacja

97. Scharakteryzuj późnomagmowe złoża apatytowe, podaj przykłady.
- złoże Apatyty w alkalicznym masywie chioińskim na płw. Kola (Rosja)
- lopolit o budowie stożkowej, powstał przy aktywacji hercyńskiej platformy, magma typu syenitowego
- lopolit powstał w wyniku intrudowania chibinitów i syenitów nefelinowych
- szereg alkaliczny (atlantycki)
- apatyty związane są z powierzchniami miedzy chibinitami a syenitami w które weszły skały ijolitowo-urtytowe
- soczewy apatytowe znajdują się dokładnie urytami ijolitowymi a rysczortami
- największa sowczewa Kukiswumczarru ma budowę strefową: od góry rudy plamiste, w środku pasemkowe, w dole siatkowe
- skład rudy: 25 do 75% apatyt ( +nefelin, egiryn, sfen, tytanomagnetyt, hornblenda)
- GENEZA: efekt finalnej dyferencjacji magmy alkalicznej, która intrudowała wzdłuż stożkowej szczeliny pomiędzy wcześniejszą otoczką zewnętrzną a późniejszym jądrem lopolitu chibińskiego

98. Scharakteryzuj późnomagmowe złoża ziem rzadkich, podaj przykłady.
- Łowoziero- niedaleko od Apatytó, związane też z masywem kibińskim, jedyne takie na świecie
- Okruszcowanie związne jest z kompleksem zdyferencjonowanym, w postaci ciemnych smug/ lamin foiaitowo-krytowo- lujawrytowych
- Wszystko na powierzchni
- Minerały: w foiaitach: łomonosowit, murmalnit, lamproffillit, eudialit , w krytach: łoparyt, apatyt, w lujawrytach: okruszcowanie mieszane
- 4 kompleksy;
a) eudialitowe lujawryty 150 – 500m
b) komp. Zdyferencjonowany 1000m
c) komp. Sztoków syenitowych
d) dajki monchikitów, finguitów, bazaltów nefelinowych, szokimitów, pegmatytów
- przeobrażenia: zeolityzacja, sodalityzacja, kankrynityzacja, ussyngityzacja – uległy nim minerały grupy eudialitu, łoparytu, łomonosowitu

99. Scharakteryzuj budowę masywu Chibińskiego.

100. Określ występowanie grupy PGE, dla jakich skał charakterystyczne są poszczególne platynowce.

101. Co to jest poziom Merensky reef, UG-1-2, Platreef.

102. Wymień najważniejszych producentów PGE na świecie.

103. Scharakteryzuj złoża pegmatytowe pod względem składu, formy i znaczenia, podaj przykłady.
- zawsze występują w obrębie innych skał i zawsze związane ze skałami macierzystymi (ten sam skład)
- PODZIAŁ :
1) ze względu na stosunek do skały otaczającej
a) właściwe ( w granitach)
b) mieszane ( w skałach ultra – i zasadowych)
2) Znaczenie złożowe
a) alkaliczne
b) granitowe
3) oddziaływanie magmy
a) hybrydalne (asymilacja skał)
b) desylifikowane (plagioklazyty, ubogie w SiO2)
4) Skład
a) proste (skaleń, kwarc)
b) złożone (metasomatyczne)
- Charakterystyka:
a) formy żyłowe, gniazdowe, żyły proste i złożone, soczewki, itp.
b) budowa strefowa
c) ziarna nierówne
d) duże kryształy
e) produkty metasomatycznych przeobrażeń minerałów
- skład mineralny (pyt. 71)
- podział ze względu na skład :
a) granitowe- Fe, B, Li, Be, W, Sn, Mo
b) alkaliczne (nefelinowo-syenitowe)- P, F, Zr, Nb
c) zasadowe i ultrazasadowe- Al., P, Ti, Cu, Ni
- Główne złoża
a) muskowitu: Serbia, Karelia, Płw. Kola, Indie, Brazylia
b) skaleni: Ukraina, Karelia, Syberia
c) kamieni szlachetnych: Brazylia, Rosja, Indie
- Hipotezy powstania:
a) stopu resztkowego – Fersmann
b) stopu resztkowego i roztworu metasomatycznego – Jahns
c) roztworu metasomatycznego- Zawaricki, Nikitin
- Podsumowanie:
a) podrzędna rola
b) składniki użyteczne w nich są rozproszone
c) tracą na znaczeniu
d) dostarczają składników do zasobniejszych złóż typu wietrzeniowego i rozsypiskowych

104. Scharakteryzuj skład mineralny złóż pegmatytowych. a) metale rzadkie
b) rudy Sn, W, Mo
c) kopaliny ceramiczne
d) muskowit, kwarc optyczny
e) fluoryt
f) kamienie szlachetne
g) rudy Li, Be, U, Th, Nb, Ta, Ce
h) rzadziej Cu, Au, pierwiastki rozproszone (german, hofn, rubid, cez) i REE
- ok. 280 minerałów
- podstawowe: skaleń , kwarc, łyszczyki, topaz, beryl, turmalin
- charakterystyczne: cyrkon, monacyt, spodumen , kolumbit
- sumarycznie : 80 glonokrzemianów, 56 fosforanów, 40 niobotantalów, 26 tlenków, 18 związków chlorowców, 11 siarczków, 35 związków krzemianowych i uranu

105. Przedstaw hipotezy powstania złóż pegmatytowych.

106. Scharakteryzuj złoża karbonatytów, podaj przykłady.
- są to złoża endogenicznego kalcytu, dolomitu, i innych węglanów
- związane są genetycznie z intruzjami o składzie ultrazasadowo- alkalicznym
- są to złoża unikatowe
- występują bardzo rzadko, znanych jest ok. 200
- złoża występują jedynie na platformach, stowarzyszone z wielkimi rozłamami podobne do kimberlitów)
- skład mineralny (pyt.73)
- pierwiastki (pyt.73)
- tworzą; sztoki, dajki pierścieniowe, radialne

- Występują: Afryka (75), Rosja(60), Kanada(15), Brazylia, USA, Skandynawia, RFN, złoże kawdorskie
- Rozmiary: sztoki - od kilkuset do kilku metrów średnicy, dajki nawet 2 km długości, 10 m miąższości
- GENEZA (hipotezy)
a) Magmowa – wulkany (magma CaCO3) ,Alno – reper karbonatytowy – pod wodą – tu start badań
b) Hydrotermalna – karbonatyty powstają z oddzielonych od magm wrzących roztworów gazowo-wodnych nasyconych CO2. Te roztwory reagują z otoczeniem (skałą krzemionkową)- powodują ich metasomatozę i tworzenie karbonatytów
c) Asymilacyjna – powstały w wyniku przetopienia na dużych głębokościach osadowych skał wapiennych i powstała magma węglanowa
- przeważa pogląd że są pochodzenia magmowego
- FORAMCJE ZŁÓŻ ( zależą od składu ) : np. pirochlorowa, kolumbitowo-basnasytowa, fluorytowa, flogopitowa ( złoże kawdorskie), celestynowo-barytowa, apatytowo-magnetytowa

107. Przedstaw skład mineralny i pierwiastkowy złóż karbonatytów, podaj przykłady.
SKŁAD MINERALNY
Węglany !!! : kalcyt, dolomit, ankeryt, syderyt, rodochrozyt, itd.
Inne minerały od 0 – 20 %
Siarczki: galena, pirotyn, chalkopiryt, markasyt, chalkozyn, molibdenit, bornit
Tlenki: kwarc ...
Siarczany: baryt, celestyn ...... itd.
SĄ ŻRÓDŁEM: rud Nb-Ta, REE, apatytu, fluorytu, celestynu, barytu, cyrkonu, rud Th, Ti, Cu, Fe, flogopitu, wermikulitu, badeleyitu, monacytu (lantanowce)

108. Określ kopaliny złóż karbonatytowych, przedstaw hipotezy tworzenia się złóż karbonatytowych.

sylwia

109. Scharakteryzuj złoża skarnowe, podaj przykłady.
- inne określenia : kontaktowe, kontaktowo- metasomatyczne, kontaktowo- pneumatolityczne, pirometasomatyczne.
- tworzą się na kontakcie skał magmowych i utworów otaczających (najczęściej węglanowych lub krzemianowych (b. rzadko) )
- występują kilkadziesiąt – kilkaset metrów od intruzji (max. 1-2 km)
- tworzyły się we wszystkich orogenach
- najczęściej związane z granitami i granodiorytami
- tworzyły się nie na dużych lub średnich głębokościach w warunkach hipabysalnych
- PODZIAŁ
a) Egzoskarnowe- powstają w bezpośrednim sąsiedztwie intruzji
b) mieszane
c) endoskarnowe – powstają przez metasomatozę skał peryferycznych intruzji
- FORMY
a) wokół intruzji
b) intruzja wokół skarnów
c) skarny bez intruzji
TWORZĄ: ciała pokładowe, pseudopokłady, soczewkowe, słupowe, żyłowe, żyłowopodobne, kominowe, gniazdowe
WIELKOŚCI
ŕ złoża gniazdowe- do kilku metrów
ŕżyłowe/ słupowe- 0,2 – 15 km długości
ŕciała pokładowe – 2-2,5 km długości, 200 m miąższości
- NA PODSTAWIE SKŁADNIKÓW SKAŁY WYJŚCIOWEJ wyróżniamy skarny:
a) wapniowe
b) magnezowe
c) krzemianowe ( dokładniejsza charakterystyka pyt.75)
PRZYKŁADY: ruda Fe- Magnitogorsk, Fe-Co – Daszkesan, Cu- Clifton Morenci, W – Darwin Hill (dokładny opis pyt.78)
GENEZA : różnią się od magmowych i pegmatytowych, zbliżone są do pneumatolitycznych i hydrotermalnych
ROZWÓJ:
1) termiczne oddziaływanie intruzji – przekrystalizowanie skał otaczających ( wapienie- marmury, margle- amfibolity, itd.)
2) doprowadzenie z magmy SiO2, Al2O3, MgO, FeO, alkaliów metali – powoduje rozwój procesów metasomatycznych
TEMPERATURA:
- Temperatura powstawania nie może być wyższa niż dla określonych składników
- grn granica ok. 800 stopni ( lub 1200)
- dln granica 50 –1 00 stopni

110. Scharakteryzuj skład mineralny złóż skarnowych (skarnów wapniowych, magnezowych, krzemianowych).
-główne pierwiastki/ minerały kruszcowe skarnów: Fe, Co, Cu, Pt, W, Mo, Zn, Sn, Pb. Mn, Au, Be, U , bor, talk, grafit, azbest, miteryt, kwarc, miki
WAPNIOWE – najpospolitsze
Typy:
- bimetasomatyczne
- kontaktowo-infiltracyjne - frontalne
- kontaktowo-infiltracyjne – egzoskarny
- kontaktowo-infiltracyjne – endoskarny
MINERAŁY:
Krzemiany (!): diopsyd, hedenbergit, granaty, wollastonit, skapolit
Krzemiany uwodnione: amfibole, wezuwian
Tlenki: magnetyt, hematyt, kwarc
Pozostałe: kalcyt grubokrystal., fluoryt, baryt, szelit, itd.
MAGNEZOWE
Typy : bimetasomatyczne, kontakt.-infiltracyjne
Tworzą się w kontakcie z dolomitami, migracja roztworów z intruzji do skały węglanowej, zmiana składu
MINERAŁY:
Krzemiany: diopsyd, granaty, forsteryt
Krzemiany uwodnione: flogopit, serpentyn, amfibole
Tlenki: magnetyt, hematyt, kwarc, spinel
Pozostałe: kalcyt grubokrystal., magnezyt, itd.
KRZEMIANOWE
Znane z sąsiedztwa granodiorytów, sjenitów, porfirów, tufów, skład zbliżony do wapniowych.

111. Podaj przykłady złóż skarnowych i omów je.
ruda Fe- Magnitogorsk,
- złoże skarnowe, pseudopokłądy , intruzja porfirytów
- strefa kontaktu intruzji granitoidowej, która wdarła się w dln karboński kompleks skał osadowych i wylewnych
- 4 typy rud: magnetytowa/ rudy ospowe (magnetyt z węglanami) / martytowe/ Utlenione (getyt w strefie wietrzenia)
Fe-Co – Daszkesan,
- w Azerbejdżanie
- intruzja – granodioryty ze skałami żyłowymi
- budowa: utwory wulkaniczne (lawy porfirytowe) i osadowo- wulkaniczne ( tufy, zlepieńce tufowe) jury śr i grn
- skład: złoże Fe (magnetyt !), ale w grn części jest ruda siarczkowa (siarczki: arsenopiryt, piryt, chalkopiryt, kobaltyn, źródło Co
skarny: granat, piroksen, magnetyt, hornblenda(daszkesanit 7% Cl) + epidot, zeolity, siarczki, kwarc, węglany
Cu- Clifton Morenci,
- Arizona- USA
- Widoczny kontakt intruzji z otoczeniem
- BUDOWA: łagodnie zapadające wapienie kambru, dewonu, karbonu + łupki wapienne i krzemionkowe dewonu
- INTRUZJA: monzonity kwarcowe o strukturze porfirowej, w części peryferyjnej intruzji jest okwarcowana, zserycytyzowana, zawiera piryt, chalkopiryt, fluoryt
- SKŁAD: w strefie kont.: granaty, diopsyd, plagioklaz zasadowy, epidot, skarny: chalkopiryt, magnetyt, martyt, sfaleryt
W – Darwin Hill
- California, obok Doliny Śmierci
- Tu skały rozwinięte w szczelinach tektonicznych
- Złoża szelitu- nośnik W

112. Formy ciał rudnych złóż skarnowych.

113. Przedstaw rozwój skarnów i okruszcowania skał.

114. Podziel złoża pneumatolityczne i omów główny skład mineralny.
- obejmują klasę złóż w których powstaniu znaczną rolę odegrała faza gazowa
- w zależności od rozmieszczenia, odrębnych własności skał otaczających, odmienny skład chemiczny, inny rodzaj kopalin, powstanie w różnych etapach tego samego stadium złożotwórczego wyróżniamy
a) albitytowe
b) grejzenowe
ALBITYTOWE
- Powstały wcześniej z wysoko temperaturowych nadkrytycznych roztworów alkalicznych w obrębie zmetasomatyzowanych utworów
- Skały laukokratyczne skałdające się z albitu, mikroklinu i kwarcu, podrzędnie miki lub alkalicznych amfiboli, rzadziej piroksenów
- Metale charakterystyczne: beryl (W, Mo, Sn, Ta) – granity normalne
- Granity słaboalkaliczne: Ta, Nb, Li, Rb
- Granity alkaliczne: Zr, Nb, tor, REE-grupy itrowej
- Syenity nefelinowe: Zr, Nb, REE-grupy cerowej

- Złoża tworzą się w strefach subdukcji w głównym etapie magmowym lub w zanikającym, na platformach występują w miejscach aktywacji platform, wzdłuż rozłamów regionalnych
- Związnae z granitami normalnymi i skrajnie kwaśnymi w obszarach fałdowych
GREJZENOWE
- Później się formowały, w niższych temperaturach, z roztworów kwaśnych
MINERAŁY (główne)
Żyłowe: kwarc, muskowit
Kruszcowe: kasyteryt, wolframit,, beryl , Mo, Mn, Sn (kasyteryt), W (wolframit), Be ( bertrandyt, fenakit, helwin, chryzoberyl, szmaragd), Li (miki litowe)

115. Scharakteryzuj złoża grejzenowe i podaj przykłady.
- skład (pyt.79)
- stowarzyszone są z kopulastymi formami ultrakwaśnych granitów i granoporfirów występujących pośród skał typu piaskowców, łupków ilastych
- pozycja tektoniczna: sięgają do 1 km wgłąb masywu, max. 150-100 m od kontaktu
- rozwijają się poprzez oddziaływanie składników lotnych: związki Baru, F, Li, Cl, S i innych metali ciężkich
- endo – wewnątrz batolitu, egzo – na zewnątrz batolitu
- złoża są małe ale o bardzo bogatej rudzie
- PRZYKŁAD
Złoże Cynowiec – w G. Kruszcowych
- związane z granitami alarkitowymi wieku grn palezoiczne – złoże reperowe
- 4 etapy;
a) albityzacja granitów
b) powstanie szczelin i wypełnienie kwarcem
c) intensywna grejzenacja
d) wytrącanie się nieznacznej ilości siarczków i barytu

Pas Malajski (Malezja) – dominacja rud Sn-W

116. – 169 ??

170. Omów regionalnie zmetamorfizowane złoża żelaza, podaj przykłady.

Złoża metamorfogeniczne dzielą się na metamorficzne i zmetamorfizowane, wśród których wyróżniamy zmetamorfizowane regionalnie i kontaktowo. Zmetamorfizowane powstały w wyniku zmetamorfizowania skały, która istniała wcześniej. Złoża zmetamorfizowane regionalnie występują w skałach prekambryjskich i dolnopaleozoicznych.
Występowanie złóż żelaza: na 8 platformach: Ameryka Poł, Afryka, Platforma Wschodnioeuropejska, Płyta Austalijska…
3 typy rud:
1. kwarcyty żelaziste
2. takonity
3. itabiryty

ad.1 powstają w facji zieleńcowej. Budowa rudy: łupki łyszczykowe, laminy kwarcowo-hematytowe, łupki amfibolitowe, laminy kwarcowo-hematytowe, łupki chlorytowo-amfibolitowe, laminy kwarc-magnetytowe, łupki łyszczykowo-amfibolitowo-chlorytowe, łupki kwarc-hematytowo-magnetytowe.

Ad2. facja amfibolitowa. Łupki amfibolitowe, laminy kwarcowo-magnetytowe, łupki amfibolitowo-granatowe, laminy kwarcowo-magnetytowo-cumingtonitowe, łupki amfibolowe, laminy kwarc- magnetyt. (rudy wstęgowe)

Ad3. facja amfibolitowa. Wyst. w Australii i Brazylii. Laminy naprzemienne: amfiboli, granatów, piroksenów, skaleni, hematytu i magnetytu.

Przykłady: Krzywy Róg (Ukraina), Wokół Jeziora Górnego (USA), Labrador (Kanada), Minas Gerais (Brazylia), Wenezuela, Półn. i Środk. Szwecja, Zach. Australia.

171. Co to są: kwarcyty żelaziste, itabiryty, takonity i gdzie występują.

172. Omów złoże Krzywy Róg.
wymiary złoża: długość 100 km., szerokość: 6-7 km.
wiek złoża: 1,7-1,9 mld lat
-fałdowane pasmo łupków metamorficznych i hornfelsów żelazistych.
- dzieli się na 3 główne zespoły:
1 zespół górny: 2500 m. Zbudowane jest z: dolomitów, piaskowców, zlepieńców, łupków węglisto-serycytowych, łyszczykowych i amfibolowych.
2. Zespół środkowy. 1200-1300 m. Budowa: hornfelsy magnetytowo-anortytowe, jaspility, łupki chlorytowe
3. zespół dolny. 100-250 m. Przewarstwienia amfibolitów, łupków amfibolowych, piaskowców, kwarcytów, łupków serycytowych, łupków chlorytowo-serycytowych i granatowych.

- rudy bogate: kwarcyty żelaziste w przegubach fałdów i fleksur oraz w spękaniach (ok. 50 % Fe) – epigenetyczne
- ubogie: kwarcyty żelaziste zbudowane z kwarcu, hematytu, magnetytu, norytu i krzemianów (ok. 25- 43 % Fe)

Geneza złoża : osadowo-wulkaniczne złoże zmetamorfizowane regionalnie

173. Scharakteryzuj zmetamorfizowane złoża manganu, podaj przykłady.
powstały poprzez:
- przeobrażenie pierwotnych rud manganu
- przeobrażenie pierwotnych rud opalowo- węglanowych składających się z minerałów krzemianowo- węglanowych (baustamit ??, rodonit), występujące w Czechach, Rumunii, Indiach, Brazylii, Gabon, RPA

Dzielą się na:
- niskiego stopnia metamorfizmu (braunit, hausmanit)
- wysokiego stopnia metamorfizmu (braunit, hausmanit, granaty manganowe, pirokseny i amfibole manganowe)

Przykłady: Minas – Gerais (Brazylia), Indie (potęga występowania złoż Mn, pas manganowy Madha Pradesh – Maharashtra), Zagłębie Kalahari w RPA, okręg Moanda (Gabon) w Niecce Franceville, Zagłębie Postmarburg ?(RPA) – pas ponad 100 km o nieckowatych kształtach

sylwia

174. Scharakteryzuj siarczkowe złoża zmetamorfizowane, podaj przykłady. występują w silnie zmetamorfizowanych skałach prekambryjskich. Wyróżniamy:
- siarczkowe rudy formacji leptytowej (Szwecja, Finlandia, Norwegia)
- siarczkowe rudy wulkanogeniczne ze złotem (Kanada)
- złoża rud Pb-Zn, Cu występują w skałach prekambryjskich (USA, Brazylia, Australia)

175. Omów złoże Broken Hill i przedstaw jego genezę.
- siarczkowe złoże Pb-Zn.
- Występowanie: Austalia
- silnie pofałdowane, ztektonizowane struktury, skały archaiczne (gnejsy sillimanitowo- granatowe, łupki andaluzytowe, staurolitowe, serycytowe i amfibolity pochodzące z osadów wulkanicznych)
- jest 5 ciał : 2 ciała są typowo ołowiowe, a 3 to rudy Zn, Sięgają do 1000 m. głębokości, miąższość poszczególnych ciał do 100 m.
- skład rudy: galena, sfaleryt, tennantyt, tetraedryt, pirotyn, chalkopiryt, arsenopiryt, stannin, boulangeryt, molibdenit, ilmenit, ilvait, krzemiany Zn, minerały żyłowe- hornblenda, ortoklazy, apatyty, granaty, kwarc, fluoryt, kalcyt
- powstanie: pierwotne złoże osadowe lub hydrotermalne zmetamorfizowane regionalnie i nastąpiło podkoncentrowanie metali.

176. Omów złoża Au - U (skład, genezę) na przykładzie złoża Witwatersrand.
Witwatersrand – położenie: RPA, długość : 350 km., szerokość od 25-100 km., wydobycie: 900 t złota / rok., czyli ok. 50% światowego wydobycia. , zawartośc Au –8 g/tonę i jest to próba 880, zawartość U – od 0,005 – 0.1 %, zasoby: 60 000 ton Au

złoże dostarcza: oprócz U i Au także: Ag, Ir, Osm, Pt, diamenty
budowa: złoże w zlepieńcach Au- nośnych o miąższości 7,8 km. Wyróżniamy 3 piętra:
- dolne –archaiczne gnejsy i łupki krystaliczne
- środkowe- sfałdowane łupki, kwarcyty, zlepieńce i efuzywy prekambryjskie
- górne- kontynetnalne osady paleozoiczne (górny paleozoik)

Ciała rudne: pakiety na przemian: zlepieńce, co drugie przewarstwienie kwarcytami (tzw. reefami) o miąższości do 50 m i długości kilkadziesiąt km.
zlepieńce- miąższość od kilku cm. do 3 metrów, mogą być oligomiktyczne i poliomiktyczne: kwarc, serycyt, chloryt, węglany
frakcja detrytyczne: chromit, cyrkon, spinel, granat, rutyl, diament, apatyt, monacyt, iryd, platyna, arsen
siarczki- 5-10 % w rudzie i są to: piryt, pirotyn, arsenopiryt, galena, sfaleryt, pentlandyt, kobaltyn, milleryt, linneit, gersdorfit, skutterudyt

złoto: - pierwotne w siarczkach (1-10 mikrometrów)
- wtórne (żyłki)

geneza: metamorficzne złoże facji łupków zieleńcowych: a) hydrotermalne (pierwotne), b) litoralno-morskie rozsypiskowe

177. Scharakteryzuj zmetamorfizowane złoża fosforu.
silnie zmetamorfizowanie pokładów fosforytonośnych w skałach prekambryjskich. Najczęściej to pokłady apatytu znajdujące się w skałach kwarcowo- diopsydowych, lokalnie występują gniazda i soczewy apatytu grubokrystalicznego. Zawartośc P2O5 dochodzi do 2,5-11,5 %.

178. Scharakteryzuj kontaktowo zmetamorfizowane złoża Fe, podaj przykłady.
-złoże Biwabik (USA) –rudy Fe – metamorfizm skał( kwarc, hematyt, syderyt, ankeryt, krzemiany Fe) pod wpływem intruzji gabrowej. Z syderytu, ankerytu, krzemianów Fe powstały: magnetyt z hematytem.
-złoże Ovifak(Grenlandia), jest to jedyne na Świecie zloże Fe rodzimego, powstało w aureolii bazaltów z przeobrażenia skupień siarczków Fe, węglanów i tlenków Fe w obecności węgla zasymilowanego przez magmę z pokładów węgla.

179. Wymień typy złóż zmetamorfizowanych kontaktowo i scharakteryzuj je.
pyt 178.

-złoże grafitu –gdy na kontakcie z magmą jest pokład węgla, powstanie wtedy złoże grafitu lub łupków grafitowych np. Złoże Kurejskie (łupki grafitowe, łupki grafitowo- kwarcowe)

-złoże korundu i szmerglu – na kontakcie intruzji ze złożami boksytów. Szmergiel to mieszanka korundu, spinelu, magnetytu, pirytu, andaluzytu, diasporu (złoża w Grecji) – przy słabym metamorfiżmie skały diasporowe

inne złoża kontaktowe:
-złoże Nagpura (Indie) – tlenkowe rudy Mn z krzemianowych rud Mn
- złoże Mina Ragra (Peru) –złoże V, oddziaływanie magmy na skały bitumiczne. Skład: patronit VS4, bravoit, kwarc, węglany. Jest to jedyne złoże gdzie V występuje w postaci siarczku i jest złożotwórczy
- złoża hornfelsów –kopalina wykorzystywana w budownictwie, bardzo odporna na wietrzenie

180. Wymień i scharakteryzuj główne złoża metamorficzne.
powstają w wyniku rekrystalizacji, selektywnej krystalizacji, przegrupowania substancji tych serii skalnych w których występują. Utworzyły się nie ze złoż wcześniej występujących, ale w wyniku metamorfizmu skał
są to złoża:
- marmury
- kwarcyty
- azbest
- dysten, szmergiel, grafit
- rutyl
- granaty
- złoto
- diamenty

Pasmo Kejw – złoża dystenu (Płw. Kola), pasmo dł. 200 km i szerokości 10-14 km. Zbudowane ze skał prekambryjskich: gnejsy, łupki łyszczykowe, granatowe, staurolitowych, dystenowych, amfibolowych, marmury

Złoża diamentów- Syberia, powstałe w wyniku zderzenia meteorytów z ziemią. Tworzą się kratery zwane astromblemami. W nich powstają diamenty heksagonalne –lonsdaleit

złoża Au- Homestake, koncentracja Au ze skał osadowych lub wulkaniczno-osadowych. Podkoncentrowanie przez metamorfizm.

złoża surowców skalnych związane z ultrametamorfizmem – front kruszcowy wyprzedza front granityzacji, kruszce nie wytrzymują temp i uciekają

181. Przedstaw podział złóż osadowych. Złoża osadowe są źródłem: (wymień)
Złoża te powstały w wyniku sedymentacji na dnie zbiorników wodnych.

Złoża te są źródłem: materiałów budowlanych(żwiry, piaski, iły, łupki, wapienie), soli kamiennych i potasowych, fosforytów,m rud żelaza, manganu, glinu, rud metali kolorowych i rzadkich np. uranu, Cu, V itp., paliw naturalnych: węgle, łupki palne, ropa naftowa i gaz ziemny

W zależności od miejsca sedymentacji wyróżniamy:
- rzeczne
- bagienne
- jeziorne
- morskie

Pod względem genetycznym rozróżniamy:
- mechanogeniczne
- chemogeniczne
- biochemogeniczne
- wulkaniczno-osadowe

182. Przedstaw podział mechanicznych złóż osadowych i scharakteryzuj ich skład mineralny.
podział: współczesne i kopalne
podział: a) żwiry, b) piaski, c) skały ilaste

ad a) i b) pochodzenie:
- eluwialne
- deluwialne
- aluwialne(najważniejsze)
- fluwioglacjalne
- jeziorne(istotne)
- morskie(istotne)
- eoliczne
- proluwialne

mogą być one oligomiktyczne i polimiktyczne, trzeciorzędowe i czwartorzędowe, rzadziej starsze(przeszły w zlepieńce i piaskowce)

ad c) wyróżniamy:
- strefy wietrzenia
- deluwialne
- aluwialne
- jeziorne
- morskie
- lodowcowe
- lessowe

są czwartorzędowe, trzecioirzędowe ale również mezozoiczne i paleozoiczne. Główne minerały: kaolinit, haloizyt, montmoriilonit, pirofyllit, allofan, hydrołyszczyki, kwarc, skalenie, tlenki i wodorotlenki metali

183. Scharakteryzuj chemiczne złoża osadowe.
powstają : a) z roztworów rzeczywistych m.in. sole, gipsy, anhydryty, borany, baryt
b) z roztworów koloidalnych: rudy Fe, Mn, Al., metali kolorowych i rzadkich

184. Scharakteryzuj złoża soli, przedstaw ich genezę.
główny składnik to halit,
poboczne: sylwanit KCl, karnalit,
inne:
-chlorkosiarczany np. kainit,
-siarczany np. langbeinit, pikromeryt, polihalit, tenardyt, mirabilit, kizeryt, epsonit, anhydryt, gips, glauberyt, soda, koliboryt

kolejność krystalizacji soli:
1. węglan wapnia i magnezu
2. gips
3. halit + gips
4. halit + anhydryt
5. halit + polihalit
6. astrachanit, siarczany Mg
7. siarczan K i Mg
8. kainit
9. karnalit
10. bischofit

nie zawsze zgadza się to ze składem złóż soli, gdyż woda morska miała kiedyś inny skład.

geneza: złoża soli powstały w zapadliskach przedgórskich lub obniżeniach platform, pojawiają się po głównych fałdowaniach,

???

185. Co to jest cyklotem solny, przedstaw krystalizację złóż solnych.
przykłady minerałów:

- węglany wapnia np. kalcyt
- siarczany wapnia np. gips, anhydryt
- chlorki np. halit
- sole potasowo- magnezowe np. karnalit

186. Wymień główne cykle halogeniczne i wskaż obszar występowania na świecie.

187. Z czym łączą się złaża boru i baru.

188. Scharakteryzuj osadowe złoża chemiczne rud Fe, Mn i Al, podaj przykłady.
powstają one na dnie zbiorników wodnych, źródłem jest pokrywa zwietrzelinowa transportowana wodami powierzchniowymi do zbiorników sedymentacyjnych.
Fe jest transportowane w postaci zolu Fe(OH)3 związków organicznych na 2 i 3 stopniu utlenienia
Mn jest transportowany w postaci kwaśnego węglanu i zolu uwodnionego dwutlenku
Al.- w postaci roztworu koloidalnego wodzianów tlenku i związków zasadowych

nie powstawały w triasie. tworzyły się w tym samym czasie tylko w różnych facjach zbiorników osadowych.

złoża Fe: 26-40 % Fe np. Złoża Lotaryńskie we Francji, jest to ruda minettowa, czyli są struktury oolitowe. są to rudy Fe w wapieniach doggeru. skład: wodorotlenki Fe (goethyt), szamozyt, syderyt

złoża Mn: pokłady, soczewy, pseudopokłady. Są tu wodorotlenki, tlenki, węglany, krzemiany Mn. Rudy wodorotlenkowe to np. psylomelan, piroluzyt, goethyt, opal, min. ilaste. Rudy tlenkowe to głownie manganit. Węglanowe to rodochrosyt, manganokalcyt, opal. Krzemianowe: rodonit, bustrunit?

przykład: złoże Cziaturi w Gruzji. Jest to neogeńskie złoże na granicy wapieni ilastych i piaszczystych. W piaszsczystych jest pokład manganowy.
złoże Nikopol na Ukrainie – paleogeńskie na skałach krystalicznych

złoża Al.: skład jak przy boksytach tylko przemieszczony boksyt. widać wyraźną stratyfikację i efekt działania medium.

189. Scharakteryzuj chemiczne złoża osadowe rud metali kolorowych, podaj przykłady. metale kolorowe to U, Cu, V, Mo, Stront, Ge

złoża te związane sa z:
- formacją czarnych łupków
- skałami zawierającymi P
- pstrymi osadami

koncentracja minerałów powstała głównie poprzez obumieranie organizmów, sorpcję, diagenezę, reakcje redox.

formacja czarnych łupków: zawierają siarczki Fe, Cu, Mo, tlenki U, V, oraz związki Ni, Cr, Ti, Co, Zn, Pb, Ag, Sc, Be itp. np. dewońskie złoże Chattanoga (USA) lub złoże Mansfeld(Niemcy)
Złoże Mansfeld to pokład marglistych łupków bitumicznych, ma 20-40 m. miąższości. To permskie zlepieńce, piaskowce i łupki ilaste. Okruszcowanie w nich to: bornit, sfaleryt, chalkozyn, piryt, galena, tetraedryt - tennantyt, srebro rodz. oraz min: Mo, V, Ni, Pt, Pd, Re.
Geneza złoża: oddziaływanie bakterii desufuryzujących na wodę morską.

skały fosforonośne- podwyższona zawartość U, towarzyszą mu piewrwiastki: V, Ag, Pb, Cr, Mo,inne
np. formacja Phosphoria w Górach Skalistych.

190. Czym charakteryzuje się formacja czarnych łupków.

191. Scharakteryzuj złoże Mansfeld w RFN-ie.

192. Podziel biochemiczne złoża osadowe.
podział:
- fosforyty
- skały węglanowe i krzemionkowe
- kaustobiolity

geneza:
- obumieranie organizmów
krystalizacja z rozworu

193. Omów złoża fosforytów. Co to jest fosforyt.

Fosforyty:
geneza:
- obumieranie organizmów
- ekshalacje wulkaniczne

formy występowania:
- pokłady rozmiary do setek km.
- pseudopokłady

miejsce występowania:
- na platformach tu wyst. forforyty bulaste
- w strefach fałdowych tu wyst. fosforyty masywne

główny składnik fosforytów to: fosforyt w trzech fazach + kalcyt, glaukonit, chlorytosyderyt

fosforyt:
- apatyt fluorytowy
- apatyt węglanowy
- apatyt hydroksylowy

złoża:
ze względu na wiek:
- ordowik i sylur to złoża w Estonii
- dewon (Francja i Hiszpania)
- perm (Phosphoria –USA)
- neogen (Floryda-USA)

Złoża guano-na wyspach Peru powstają poprzez nagromadzenie się ekstrementów ptasich i ich rozkład w klimacie gorącym. Miąższość do 35 m. Wyróżniamy: -młode guano, które jest rozpuszczalne i – strasze guano, które jest trudnorozpuszczalne

194. – 212 ?

213. Omów złoże typu Lahn Dill.
złoże w Niemczech, jest to ruda hematytowa, w utworach dewonu środkowego i górnego. Miąższość złoża 500-1000 m., a pokład 2-4 m.

osady środkowego dewonu: keratofiry, pokrywy tufów diabazowych i diabazów
osady dewonu górnego: łupki górnodewońskie w których spągu jest ruda Fe, nad łupkami zalegają wapienie, jaspisy i diabazy.\

Pokłady są równoległe do skał otaczających. Skład pokładów: hematyt, kwarc, kalcyt, chloryt, dolomit, magnetyt, syderyt.
Geneza: gazy z magmy keratofirowej reagowały z wodą morską wytrącała się mieszanina tlenków Fe i krzemionka- jest w laminach.

214. Wymień główne obszary występowania złóż Fe w Polsce i omów ich genezę. Obszary występowania:
- środkowy –osady jurajskie, a najczęściej są to złoża osadowe. należy tu obszar:
a) korzecko-starachowicki(jura dolna) –występują sferosyderyty, do 30% Fe, są trzy poziomy rudonośne w obrębie węglanów i piaskowców, złoże już nie jest eksploatowane
b) częstochowski (jura środk) –sferosyderyty w antyklinie łęczyckiej, zawartość Fe też 30%. jest to złoże potencjalne
- Sudecki :
a) Kowary – już nie jest eksploatowane, ruda magnetytowa na kontakcie wapieni, łyszczyków, gnejsów i serpentynitów. Złoże typu Lahn Dill. Pierwotnie osadowe i potem zmetamorfizowane
- Suwalski: 2 złoża eksploatowane + jedno tylko rozpoznane:
a) Krzemianka
b) Jeleniewo
c) Udryń

Są to złoża tytanomagnetytowe, magmowe w intruzji anortozytów i norytów, głębokość 600-900 m., połogie położenie, pseudopokłady. Główne składniki to ilmenit, magnetyt i wanad

215. Scharakteryzuj złoża Fe w Polsce. Wymień główne minerały kruszcowe.

216. Scharakteryzuj złoża rud Zn i Pb w Polsce. Wymień główne minerały kruszcowe. występują w osadach triasu(najwięcej). Jest to dolomit kruszconośny (od dewonu w warstwach gogolińskich, górażdżańskich, karachowickich, diploporowych): galena, piryt, markasyt, sfaleryt.

geneza: są to złoża hydrotermalne, gdyż wzdłuż uskoków nastąpiło przemieszanie roztworów i wzrost podkoncentrowania. gazy z magmy keratofirowej reagowały z wodą morską, wytrąciła się mieszanina tlenków Fe i krzemionka.

217. Omów występowanie rud Zn i Pb w Polsce. Wymień główne minerały kruszcowe.
Obszar wokół zagłębia Górnośląskiego. Wyróżniamy tu rejony:
- północny rejon –Zawiercia
- zachodni –Tarnowskie Góry
- wschodni – Olkusz
- południowy – Chorzów

218. Scharakteryzuj złoża rud Cu w Polsce.
obszary występ: Lubin –Głogów, niecka północnosudecka, nowe zagłębie: czerwony spągowiec i cechsztyn na monoklinie przedsudeckiej. Okruszcowanie w większej części Polski

Nowe pola eksploatacyjne: Sieroszowice, Rudna, polkowice, Lubin. – w dolnej części cyklotemu Werra i górnej części czerwonego spągowca
Stare: Niecka Grodziecka, Wartowice, Nowy Kościół. – zamknięte, nieeksploatowane

rodzaje rud:
- łupkowa
- węglanowa
- piaskowcowa

geneza: istatnieje wiele teorii –złoże o charakterze infiltracyjnym z barierą geochemiczną. W triasie migracja roztworu natrafiła na barierę i nastąpiło wytrącanie siarczków.

219. Przedstaw profile miedzionośne w niecce północnosudeckiej i na monoklinie przedsudeckiej. Wymień główne minerały kruszcowe.
minerały: chalkozyn, bornit, chalkopiryt, kowelin

profil:

dolomit wapnisty
dolomit smugowany
dolomit ilasty
łupek ilasto-dolomityczny
łupek smolity (max Cu)
dolomit graniczny
piały piaskowiec

220. Omów występowanie rud Ni w Polsce. Wymień główne minerały kruszcowe.
złoża w Szklarach: jedno wyeksploatowane, dwa są rozpoznane, nienaruszone. Jest to złoże rezydualne, wietrzeniowe. Na serpentynitach w wyniku wietrzenia powstał suchardytt i pimelit.
2 typy rud:
- zielona 6-7 % Ni
- ziemista 2-3 % Ni

221. Omów występowanie rud Cr w Polsce. Wymień główne minerały kruszcowe.
rejon przełęczy Tąpadło. Jest to pas ofiolitowy. Wyróżniono 13 ciał chromitowych –największe 110 m. długości, poznane do 56 metrów. Ruda ma za duży stosunek Fe do Cr (1,7) by była opłacalna

geneza: złoże magmowe segregacji wczesnokrystalizacyjnej

222. Omów występowanie rud Sn w Polsce. Wymień główne minerały kruszcowe.

występują w pasie Kamieniecko- Krobickim i wystepują tam metamorficzne łupki z laminami kasyterytowymi. Miąższość 40-60 cm., a wielkość kasyterytów poniżej 1 cm. W związku z tym jest trudny do wydobycia- złoże nie jest eksploatowane. Ponadto wystepują minerały: arsenopiryt, chalkopiryt, galena, Ni, Co, bizmut, bizmutynit

geneza: występuje w obrebie utworów metamorficznych równolegle do powierzchni foliacji. Pierwotnie były to osadowe klastyczne, a następnie zostały zmetamorfizowane i nastapila koncentracja kasyterytu.

223. Scharakteryzuj główne złoża polimetaliczne (Miedzianka, Stara Góra, Złoty Stok).
Złoty Stok: złoże wystepuje na S od Złotego Stoku. Wyróżniamy tu 4 pola: zachodnie, wschodnie, sołtysie i Biała Góra. Najbogatsze jest pole zachodnie. Rozpoznane jest do 300 m. Jest to głównie złoże As – lollingit, arsenopiryt, poza tym: chalkopiryt, pirotyn, magnetyt, złoto, bizmut, bizmutynit, kubanit, sfaleryt. Występuje w łupkach łyszczykowych, serpentynitach i amfibolitach. Większość na kontakcie marmurów z amfibolitami lub łupkami łyszczykowymi. Eksploatacja od ponad 1000 lat, głównie jako złoże Au, a od 1700 roku jako złoże As. Wydobyto ponad 20 ton złota. Złoże o charakterze sedymentacyjno –metamorficznym, pseudohydrotermalne.

Kletno: utwory metamorficzne grupy strońskiej. Złoże występuje na kontakcie gnejsów śnieżnickich i łupków. Okruszcowanie siarczkami i arsenkami Ni i Co, uraninit, siarczki Cu i Fe i selenki miedzi –typu Bolesławit (?)

Miedzianka: (Rudawy Janowickie) Złoże występuje na kontakcie masywu granitowego Krakonoszy i utworów metamorficznych. Wystepują siarczki miedzi, takie jak: chalkopiryt, bornit, chalkozyn, kowelin i w sumie jest tu około 35 % Cu. Ponadto występuje galena, sfaleryt, magnetyt, związki U i telurki.
geneza: złoże hydrotermalne związane z granitem karkonoszy

224. Scharakteryzuj złoża uranu w Polsce.

225. Omów na przykładach złoża soli na Niżu Polskim.
- dużo mamy ;-)

pas kujawski –permskie(cechsztyńskie) wysady solne, sola kamienne i potasowo-magnezowe. Występowanie: Rogoźno, Kłodawa, Lubień, Góra, Mogilno, Zatoka Pucka - polihalit

W złożach solnych w uproszczeniu wyróżnia się trzy podstawowe zespoły ewaporatów:
a) podsolny
b) solny
c) nadsolny

226. Omów złoża soli na obszarze przedkarpackim.

pas Tarnów- Wieliczka, utwory sfałdowane, neogen

227. Wymień główne wysady solne na Niżu Polskim.

228. Omów główne złoża gipsów i anhydrytów w Polsce.
występują nad pasem solnym na północ, w zapadlisku przedkarpackim i w dolinie Nidy (tu najwięcej gipsu!) Są to osady „Nowego Lądu”- cechsztyńskie

229. Omów występowanie złóż siarki i fosforytów w Polsce.
Siarka – złoża związane są z pasem gipsowym. Główne złoże w Tarnobrzegu jest mioceńskie. Ponadto wyst. w utworach piaskowców baranowskich na kambrze. Metoda eksploatacji- metoda Frash – zatłaczanie gorącej wody i rozpuszczanie S.

Fosforyty – regiony występowania:
- Annopol- osady kredowe, w\ystępują fosforyty bulaste i złoże to już jest zarzucone
- Łupianka – w Górach Bardzkich, osady sylurskie, wystepują tu konkrecje fosforytowe, jest to złoże potencjalne

230. Omów występowanie złóż barytu i magnezytu w Polsce.
baryt – wystepowanie: Stanisławów, Jedlinka, Strawczynek(wapienie dewońskie, na nich ret, w nim gniazda oraz żyły barytu), Boguszów, Jeżów Sudecki. Są to złoża hydrotermalne, obecnie nieczynne

magnezyt – w obrębie serpentynitów Dolnego Śląska: masyw Grochowa –Braszowice, Wiry(żyły do 1,4 m. grubości, descenzyjne złoża -wietrzeniowe

231. Omów wystąpienia boksytów i argilitów w Polsce.

232. Scharakteryzuj obecność wystąpień i złóż kaolinu w Polsce.

233. Wymień rejony występowania złota w Polsce.

234. Scharakteryzuj pod względem genetycznym obszary złotonośne w Polsce.

235. Omów występowanie węgli w Zagłębiu Górnośląskim, przedstaw profil węglonośny.
karbon górny –westfal, namur,
lekkie fałdy

236. Omów występowanie węgli w Zagłębiu Lubelskim, przedstaw profil węglonośny.

od Ukrainy po Radzyń, nowe zagłębie, kopalnia Bogdanka + kolejne nieeksploatowane pola

150 scharakteryzuj główne złoża węgla brunatnego w Polsce na północ od linii miocenu lądowegoWielkopolska, Ścinawa, Legnica, Bełchatów, Adamów, Rogoxno, Turów

województwo lubuskie- Ścinawa, Gubin (były eksploatowane za Niemców, bardzo silnie sfałdowane)

237. Scharakteryzuj główne złoża węgla brunatnego w Polsce.

238. Wymień główne złoża węgla brunatnego w Polsce i określ wiek sedymentacji fitogenicznej

239. Scharakteryzuj główne regiony i złoża występowania ropy i gazu w Polsce. - Pogórze Karpat + Karpaty (ropa + gaz, na północ więcej gazu)
- Niż Polski – wiekszość na poludniu, gazowe lub gazowo- ropowe, Kamień Pomorski, Wysoka Kamieńska
- pas gazowy Zielona Góra –Kalisz
- Gubin, Kostrzyn –ropa + gaz
- na płd od Leszna -gaz
- gaz: Roztoki, Przemyśl, Borzęcin, Lubaczów, Uciechów, Ziemia Lubuska

ropa:
na Niżu Polskim 32,1 %, Karpaty 34,9%, Przedgórze 33 %
cechsztyn 30%, karbon 15, 6 %, flisz 34, 9 %, jura, kreda

gaz:
Niż Polski 54, 2 %, Przedgórze 44, 7 %, Karpaty 1,1 %
miocen i czerwony spągowiec

240. – 247 ?

wujek mieczysław

no to w tym momencie proponuje pozostałym ludzion . uzupełnienie od numeru 55 :D . Ja pozostaje przy swoich 21-40 ;)

Roksa

opracowalam wczesniej troche pytan to wrzucam to juz bedzie mniej (opieralam sie na notatkach z wykladu)

1. Przedstaw zarys historii wydobycia i zagospodarowania kopalin przez człowieka.
Epoka kamiennia- paleolit polowania z krzemienną bronią
Kopalnie krzemienia pasiastego(3900-1600l.p.n.e) krzemionki opatowskie- na masową skalę w wapieniu jurajskim górno oksfordzkim, wyrabiano z niego topory siekierki
Epoka brązu (6000tys l.p.n.e.)- człowiek nauczył się wytapiać metale i stopy mosiądz, brąz spiż
Epoka żelaza –państwo Hetyków w Anatoli XIV-XVw p.n.e. jako pierwsi nauczyli się wytapiać Fe
Przed XVIII w wykorzystywano zaledwie 25 pierwiastków
XVIIIw- 39
XIX w 47
Początek XX 54
W połowie XX – 92
Ropa naftowa – 6 – 4 tys l.p.n.e. (nad Eufratem)
Węgiel kamienny –wykorzystanie przed naszą erą na masową skalę od XVIIIw. W Anglii
2. Wymień najważniejsze zagłębia wydobywcze krzemieni w świecie.
USA, Japonia, Norwegia, Francja, Kanada, RPA
3. Określ rozpoczęcie epoki kamiennej, brązu i żelaza.
Epoka brązu (6000tysl.p.n.e)
Epoka kamienia :paleolit 2mln lat temu, mezolit 10 tys lat temu, neolit 7 tys lat temu
Epoka żelaza XIV-XV w.p.n.e.
4. Określ co to jest mosiądz, brąz, spiż.
Mosiądz – jest to stop składający się z miedzi i cynku. Cynku jest do 40%
Brąz – stop miedzi z cyną
Spiż – to stop miedzi z cyną, cynkiem i ołowiem
5. Scharakteryzuj jak zmieniało się wykorzystanie pierwiastków w czasie przez ostanie 2000 lat.
Przed XVIII w wykorzystywano zaledwie 25 pierwiastków
XVIIIw- 39
XIX w 47
Początek XX 54
W połowie XX – 92
6. Określ pierwszych neptunistów i plutonistów.
Pierwszy plutonista – Heraklit - 544-474 p.n.e. podstawą wszystkich skał i kopalin jest ogień
James Hutton -plutonista
Pierwszy neptunista – Tales – 624-547 p.n.e. złoża kopalin tworzą się w wyniku działalności wód
Abraham Werner – neptunista
7. Wymień i scharakteryzuj wielkich uczonych i myślicieli zajmujących się geologią kopalin i złóż.
Tale Heraklit - 544-474 p.n.e. podstawą wszystkich skał i kopalin jest ogień
James Hutton -plutonista – 624-547 p.n.e. złoża kopalin tworzą się w wyniku działalności wód
Arystoteles – IV w p.n.e. Zenon III, Pliniusz Starszy I, 36 tomowa Historia naturalna
Sredniowiecze – Georg Bauer – Agricola górnik metalurg 1494-1555- góry kruszcowe
Podzielił złoża na proste i złożone
Rene Descartesa – 1596-1600 – materiał rudny wyniesiony przez iniekcje i roztwory
James Hutton - plutonista
Abaham Werner – neptunista
XIX w XX – 5 szkół
Amerykańska analiza struktur, prace eksperymentalne, fiz –chem Baleman Graton
Niemiecka – Goldschmidt badania substancji min. Złóż
Francuska- regionalna analiza metalonośności Elie de Baumont
Japońska – badania ciał rudnych pochodzenia wulkanicznego
Radziecka – analiza formacyjna związków powstawania złóż a środowiskiem geologicznym
8. Czym zajmuje się geologia złóż.
Geologia złóż- nauka o złożach , zajmująca się złożami jako zjawiskiem geologicznym. Zajmuje się:
- Opracowaniem szczegółowym charakterystycznych złóż
- ustaleniem prawidłowości ich rozmieszczenia i wykształcenia w skorupie
- wyjaśnieniem geologicznych warunków ich powstawania przeobrażenia
- oceną ilościową i jakościową kopalin
- określenie wartości użytkowej i przemysłowej złoż
9. Scharakteryzuj pojęcie kopalina, podziel kopaliny oraz określ podstawowe ich cechy.
Kopalina – substancja pochodzenia organicznego lub nieorganicznego powstałą w wyniku procesów geologicznych (kosmologicznych) i nadająca się do wykorzystania gospodarczego, bezpośrednio lub po uprzedniej przeróbce.
Kopaliny główne- stanowią przedmiot samodzielnej eksploatacji
Towarzyszące- wydobywane tylko z kopaliną główną
Współwystępujące
10. Określ i scharakteryzuj czynniki decydujące o tym, że kopalina nadaje się do eksploatacji górniczej.
Kopalina tworzy naturalne skupienie w skorupie ziemskiej, które nadaje się do eksploatacji górniczej jeśli spełnia 4 kryteria:
- ilościowe – ilość powinna zapewniać rentowną eksploatację
- jakościowe – powinno spełniać wymagania istniejących technologii
- techniczne- wydobycie i przeróbka ma być realna
- ekonomiczne – wykorzystanie kopaliny ma być opłacalne w warunkach istniejącyh warunków technicznych
10.Określ i scharakteryzuj czynniki decydujące o tym, że kopalina staje się złożem.
a)przyrodnicze -
• geologiczne środowisko występowania złoża
• stosunki geotektoniczne
• stratygrafia, litologia tektonika
• forma i budowa złoża
• rodzaj i jakość kopaliny
• własności fiz – chemiczne
• powszechność złóż
b) techniczno – ekonomiczne -
• stan techniki górniczej
• warunki geograficzne – klimat
• stan techniki przeróbczej
• warunki komunikacyjne
• stosunki demograficzne

11. Wyjaśnij pojęcia kopalina, złoże, surowiec, ruda.
Kopalina – substancja pochodzenia organicznego lub nieorganicznego powstałą w wyniku procesów geologicznych (kosmologicznych) i nadająca się do wykorzystania gospodarczego, bezpośrednio lub po uprzedniej przeróbce.
Złoże – pojęcie przestrzenne, jest to część skorupy ziemskiej gdzie wskutek procesów geolog. Nastąpiło nagromadzenie substancji użytecznej. Skupienie kopaliny, które spełnia wcześniej wymienione kryteria
Surowiec – kopalina wydobyta ze swojego miejsca występowania
Ruda – minerał, agregat mineralny lub skała zawierająca naturalne nagromadzenie metali lub metalu nadająca się do wykorzystania bezpośredniego lub po uprzedniej przeróbce.
12. Co to są: geologiczne zasoby złoża, zasoby bilansowe, pozabilansowe, przemysłowe.
Geologiczne zasoby złoża – całkowita ilość kopaliny w złożu
Zasoby bilansowe – zasoby kopaliny spełniające określone kryterium np. zawartość metalu, miąższość złoża
Zasoby pozabilansowe – zasoby, które przy obecnym stanie techniki nie mogą być wykorzystane z uwagi na niespełnienie wymagań przemysłowych, trudne warunki wydobycia, duże koszty przeróbki
Zasoby przemysłowe – część zasobów bilansowych , które mogą zostać wydobyte przy zastosowaniu określonej techniki.
13. Przedstaw podział składników złożu: pod względem genezy, wykorzystanie, przeróbki, warunków powstania.
Podstawowe podziały minerałów (składników) w złożach :
-ze względu na rolę (znaczenie, genezę):
o Główne
o Towarzyszące
o Podrzędne
- w zależności od wykorzystania :
o Użyteczne
o Nieużyteczne
Na warunki powstawania:
o Endogeniczne –
o Hipergeniczne – przy lub na pow ziemi
o Metamorfogeniczne
14. Co to jest metalogeneza, mineralogeneza, formacja złożowa.
Metalogeneza – kierunek badań geologicznych zajmujący się prawidłowościami przestrzennego tworzenia się i rozmieszczenia kopalin użytecznych w skorupie ziemskiej w powiązaniu z historią rozwoju geologicznego badanego obszaru .

Formacja złożowa – kompleks związanych paragenetycznych skał pochodzenia magmowego, osadowego, metamorficznego z towarzyszącymi mu złożami kopalin użytecznych powstałych w tych samych strukturach facjalnych.
15. Co to jest klark.
Klark – średnia zawartość danego pierwiastka w litosferze
16. Określ sposoby koncentracji składnika użytecznego w złożach.
Sposoby koncentracji substancji mineralnych :
Substancja mineralna w złożu z:
- roztworów wodno-gazowych – gł. proces koncentracji złóż albitowych, hydrotermalne siarczkowe
- ze stopów magm
- geochemiczne przegrupowanie w stanie stałym –metamorfizm
17. Określ zmiany mineralne zachodzące w złożach.
Odprowadzenie substancji mineralnej- powstają złoża rezydualne (wietrzeniowe)
Doprowadzenie – np. złoża infiltracyjne
Doprowadzenie i odprowadzenie – największe złoza np. metasomatyczne
Bez doprowadzania i odprowadzania- złoża metamorficzne korundu, syllimanitu, dystenu
18. Jakie czynniki powodują przemiany materii złożowej.
Roztwory wodno-gazowe
Temperatura
ciśnienie
19. Określ allochtonizm i autochtonizm substancji mineralnej w złożach
Substancja pochodzenia allochtonicznego:
– magmowa juwenilna
- magmowa asymilowana
- pomagmowa wyługowana
- metamorficzna przegrupowana
- niszczone starsze skały i złoża
Autochtoniczna
20. Przedstaw typowe przykłady związków pomiędzy geopolityką a obszarami złożowymi.
21. Scharakteryzuj wpływ demografii na eksploatację kopalin.
22. Określ przybliżony rozkład procentowy produkcji głównych kopalin na świecie.
ropa naftowa 37 %
23. Wymień strategiczne kopaliny, mające wpływ na gospodarkę światową.
Ropa naftowa
Gaz ziemny
Miedź
24. Wymień głównych producentów miedzi na świecie.
Chile 5 mln /ton /rok Peru 0,9 Polska 0,5
Indonezja 1,277 Chiny
USA 1,276 Rosja 0,7
Australia 0,973 Kanada 0,6

25. Co tojest kartel OPEC, i jakie kraje do niego należą.
Kartel – zmowa (umowa) państw lub przedsiębiorstw posiadających decydujący wpływ w tej samej lub podobnej gałęzi gospodarki, mająca na celu całkowitą kontrolę nad rynkiem i jego regulację (ceny, podaży, popytu). Tworzenie karteli pomiędzy przedsiębiorstwami jest nielegalne w Unii Europejskiej oraz w Stanach Zjednoczonych, jak również w wielu innych pańs twach świata.Kartelem międzypaństwowym jest OPEC.
Opec -Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową z siedzibą w Wiedniu. Celem organizacji jest kontrolowanie światowego wydobycia ropy naftowej, poziomu cen i opłat eksploatacyjnych. Do OPEC obecnie należą (w nawiasie rok przystąpienia):
• Algieria (1969),
• Angola (2007),
• Arabia Saudyjska (1960),
• Ekwador (1973-1992 i ponownie od 24 października 2007[3]),
• Irak (1960),
• Iran (1960),
• Katar (1961),
• Kuwejt (1960),
• Libia (1962),
• Nigeria (1971),
• Wenezuela (1960),
• Zjednoczone Emiraty Arabskie (1967).
Do OPEC należeli również:
• Gabon (1975-1994),
• Indonezja (1962-2008).
26. Wymień najważniejsze ropo- i gazociągi planowane i istniejące, łączące wschód z zachodem.
Nabucco – planowany z Azji centralnej przez Uzbekistan, Kazachstan omijający Rosję
Gazociąg południowy alternatywny chce wybudować Rosja przez M. Czarne do Bułgarii Węgier
Gazociąg północny - Rosji do Niemiec i państw Europy zachodniej
Istniejące :
Jamal –Europa przez Rosję, Białoruś Polskę do Niemiec druga nitka Ukraina Słowacja Austria
„Błękitny Potok” – po dnie M. Czernego z Rosji do Turcji
27. Przedstaw obszary występowania kopalin użytecznych i scharakteryzuj je.
Strefa przypowierzchniowa –
• formacja spilitowo – keratofirowa z siarczkowymi i tlenkowymi rudami metali kolorowych
• formacja zasadowych i kwaśnych efuzywnych z wulkanogenicznymi hydrotermalnymi złożami Au, Ag, Sn, Mg, Cu
• formacja kominów kimberlitowych z diamentami
• złoża egzogeniczne np. piaski, żwiry
strefa hipabisalna
• skały intruzywne, którym towarzyszą złoża:
- plagiogranity i sjenity – skarnowe złoża rud Cu i Fe
- małe intruzje z okruszcowaniem hydrotermalnym
- grano sjenity z hydrotermalnymi złożami rud metali
Strefa abialna
• ultrazasadowe i zasadowe złoża rud Cu, tytanomagnetytu
• średniokwaśne :granitoidy, pegmatyty, albityty, grejzenowo-kwarcowe złoża pierwiastków ziem rzadkich, rudy metali kolorowych, złota
strefa ultraabialna
• skały silnie zmetamorfizowane, pozbawione okruszcowania złoża łupków dystenowych silimanitowych, rutylu, korundu, grafitu
28. Co to jest prowincja kopalin, okręg kopalin, region, pole, złoże, ciało złożowe.
Prowincja kopalin – obejmuje dużą część skorupy ziemskiej, płyty tektonicznej, dna oceanicznego, występują w jej granicach charakterystyczne złoża
Np. uralska, dna oceanu spokojnego , appalaska
Wyróżnia się prowincje:
Metalogeniczne – prowincje platform przedpaleozoicznych obszarów fałdowań kaledońskich, obszarów fałdowań hercyńskich
Węglonośne – prowincje karbońskie, permo – jurajskie, gó®nokredowo-trzeciorzędowe, potrzeciorzędowe
Ropo-gazonośne – prowincje zapadlisk wewnątrzplatformowych, zapadlisk przedgórskich, zapadlisk śródgórskich
Okręg kopalin – jest to część prowincji, odznacza się obecnością złóż o określonym składzie i pochodzeniu. Okręgi mają charakter pasowy wielkość – kilkaset –kilkadziesiąt km
Okręg= basen dla kopalin osadowych
Rejon kopalin – obejmuje część okręgu, charakteryzuje się miejscowym skupieniem złóż wielkość setki lub tys km
Pole złóż – obejmuje grupę złóż o wspólnej genezie i związku z jedną strukturą geolog. Pole składa się ze złóż
Złoża ciał złożowych – lokalne nagromadzenie kopaliny związane z określonymi proceasami geolog.

Ula

jak zwykle nic nie wiem... to ktorego w koncu jest egzamin???

wujek mieczysław

jedna grupa ma od 10.00 druga od 12.00 chyba. Podział będzie alfabetyczny więc Ula raczej dotyczy Cię godzina 12.00 :D

Jacek Wieczorek

Wie ktoś może jaki charakter będzie miał sam egzamin? Chodzi mi o to czy będzie dużo pytań na które należy odpowiedzieć krótko i zwięźle, czy mało pytań i tym samym możliwość stworzenia elaboratu jako odpowiedzi na każde z nich. Proszę o odpowiedź na podstawie relacji starszych roczników lub sugestii wypływającej od samego dr-a Muszera i nie wysnuwanie własnych i zazwyczaj błędnych przypuszczeń:)

sylwia

będą pytania testowe abcd i z 5 pytań otwartych - odpowiedź na podstawie relacji Baryłki ;)

naliroka

Muszer mówił o 90-ciu pytaniach testowych i 10-ciu otwartych

drt

orientuje się ktoś jak to jest z poprawą examu ze złóż? podobno nic nie ma we wrześniu i trzeba się spiąć na poniedziałek?

Dumel

no podobno poprawa ma byc jakos 2 dni po 1 terminie.bo we wrzesniu Muszera nie ma.jest na urlopie od poczatku sierpnia do 15 wrzesnia.

drt

słodko :]

saren

Wiec pewnie chcialby,zebysmy zdali wszyscy teraz ;)